İş Sağlığı ve İş Güvenliği

Çankaya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü bünyesinde yer alan İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yüksek Lisans Programı (İSG-YLP), 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile ülkemizin ihtiyaç duyduğu az tehlikeli ve tehlikeli tanımına giren iş alanlarında çalışacak B sınıfı yetki belgesine sahip, alan sorunlarını tanımlayabilen, analitik çözümler üretebilen ve üretilen çözümleri sahada uygulayan, çalışma koşullarının ve çalışanların sağlığının korunması ve geliştirilmesini sağlayacak nitelikli iş güvenliği uzmanlarının yetişmesine katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Çankaya Üniversitesi İSG-YLP disiplinler arası bir program olup hedef kitlesi ilgili kanunda tanımlanan (mühendislik fakültelerinin tüm bölümleri; tıp fakülteleri; fen-edebiyat fakültelerinin fizik, kimya, istatistik ve biyoloji bölümleri; mimarlık fakültelerinin tüm bölümleri; teknik eğitim fakültelerinin tüm bölümleri, hukuk fakültesinin iş hukuku lisans mezunları ve üniversitelerin iş sağlığı ve güvenliği programı mezunları) meslek gruplarıdır.

29 Aralık 2012 tarih ve 28512 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik” madde 8.b.2’de “İş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği alanında YÜKSEK LİSANS YAPMIŞ olan mühendis, mimar veya teknik elemanlardan (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı için yapılacak sınavda başarılı olanlara (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi verileceği” kanunla belirlenmiştir. Buna dayanarak İSG-YLP mezunlarımız (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı için yapılacak sınavlara doğrudan katılma hakkına sahip olacaklardır.

Çankaya Üniversitesi İSG-YLP’nın eğitim dili Türkçe’dir.

Çankaya Üniversitesi İSG-YLP tezli ve tezsiz olmak üzere iki alt programdan oluşmaktadır.  Tezli program en az 3 zorunlu, 4 seçmeli ders olmak üzere minimum kredili 7 ders yanında seminer, tez ve özel çalışmalardan (toplam 21 kredi) oluşmaktadır.  Tezsiz program en az 4 zorunlu ve 6 seçmeli ders olmak üzere minimum kredili 10 ders ve projeden (toplam 30 kredi) oluşmaktadır. Zorunlu ve seçmeli ders grupları aşağıda sunulmuştur.

Zorunlu Dersler:

Seçmeli Dersler***:

(***) Seçmeli derslere ilaveten lisansüstü danışmanının ve Anabilim Dalı Başkanının onayı ile Fen Bilimleri Enstitümüzde programı olan diğer bölümlerden de dersler alınabilir. Bunlar seçmeli dersler olarak sayılacaktır. Bu türden alınmış derslerden en çok ikisi (6 kredi) öğrencinin programında sayılabilir.

İSG 501 İş Sağlığı ve Güvenliğinde Veri Analizi (3 0 3)

Giriş. İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin veri türleri, veri toplama teknikleri; bu verilerin özetlenmesi ve anlamlandırılması için betimsel ve çıkarsamalı istatistiksel yöntemler (tahmin ve hipotez testleri); parametrik ve parametrik olmayan yöntemler, veri analizi süreci sonunda elde edilmiş sonuçların yorumlanması, performans (proaktif ve reaktif performans ölçümleri) veri analizleri ve ileriye dönük tahminler.

İSG 502 İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku (3 0 3)

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu başta olmak üzere, ilgili başlıca kanunlar olan 4857 sayılı İş Kanunu ve 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu’nun incelenmesi, bu çerçevede işçi ve işverenin iş güvenliğine ilişkin karşılıklı hak ve yükümlülükleri, aykırı davranış halinde karşılıklı talep hakları ile kamusal yaptırımlar, iş kazası ve meslek hastalıklarının hukuki boyutları inceleme konusu yapılacaktır.

İSG 503    İş Kazası ve Meslek Hastalıkları ( 3 0 3 )

İş Kazası ve meslek hastalığı kavramları, farkları ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kapsamında düzenlenmiş bulunan kısa vadeli sigorta İş Kazası ve Meslek Hastalıkları Sigortası’ndan yararlanma şartları, yapılacak yardımların kapsamı ile, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanamayan diğer maddi ve manevi zararlar için Türk Borçlar Kanunu hükümleri çerçevesinde iş kazası ve/veya meslek hastalığında kusuru bulunan işveren aleyhine açılabilecek tazminat davaları inceleme konusu yapılacak, ayrıca işverenin Türk Ceza Kanunu kapsamında yer alan cezai sorumlulukları işlenecektir.

İSG 504 Temel İlk Yardım Dersi (3 0 3)

İlk yardım temel uygulama (koruma-bildirme-kurtarma) kavramlarını bilme ve uygulama,  insan vücudu ile ilgili temel bilinmesi gerekenleri öğrenme, olay yerini ve hasta/yaralıları değerlendirme, solunum yolu tıkanıklığını açma, temel yaşam desteğini uygulama, kanama ve yaralanmalarda ilk yardım uygulama, şokta ilk yardım uygulama, ısı dengesi bozukluklarında ilk yardım uygulama, kafatası ve omurga yaralanmalarında ilk yardım uygulama, hasta/yaralı taşıma tekniklerini bilme ve uygulama, diğer acil durumlarda ilk yardım uygulama

İSG 505    Risk Analizi ve Acil Durum Yönetimi ( 3 0 3 )

Risk Temel Tanımları, Prensipler, Risk Metodolojisi, Risk Yönetimi Evrimi, Risk Yönetiminin Önemi, Risk Yönetiminin Geçmişi, Riskin Belirlenmesi, Riske Kavramsal Bakış, Riskin Analiz Edilmesi ve Yasal Şartlar, Nicel ve Nitel Risk Değerlendirme Teknikleri , Riskin Değerlendirilmesi, Riskin Giderilmesi, Azaltılması, Riskin İzlenmesi, Süreçlerde Risk Değerlendirme Yaklaşımı, ISO 31000 Risk Yönetim Standardı, Risk Yönetim Felsefe ve Yaklaşımları, Risk Yönetim İlkeleri, Risk Yönetim Çerçevesi, Risk Yönetim Organizasyonu, Rol ve Sorumluluklar, Risk Yönetim Politika ve Stratejileri, Risk Yönetim Sistemi Kurma, Risk Yönetim Süreçleri, Risk Yönetiminde İleri Yaklaşımlar, Risk Unsurlarına Uygulanması, Uygulama Örnekleri ve Grup Çalışmaları, Risk Bilgisi ve Dokümantasyonu, Raporlama-Sonuç Analizi  ve Öneriler, Vaka Analizleri.

Afet ve acil durum yönetiminin dört aşamasında ( hazırlık, zarar azaltma, müdahale, iyileştirme) Acil Durum Yönetimi,  Afet ve acil durum risk analizi, OHSAS 18001 ve ISO 14001 uyumlu acil durum yönetim sistemi kurulumu, Entegre acil durum yönetimi,  acil durum eylem planları, Afet ve endüstriyel kaza durumları; yangın,  deprem, sel ve diğer afetler. Kaza nedenleri. Acil durum yönetimi, afet ve endüstriyel kazalarda hareket planları, arama ve kurtarmada genel esaslar, arama organizasyonu ve yöntemleri. Tahliye yöntemleri, kurtarma teknikleri, araç, gereç, malzeme, ekipman ve koruyucu teçhizat seçimi, kullanılması ve hazırlanması.

İSG 506 Kaza Araştırma, İncelemeleri ve Emniyet Sistemleri (3 0 3)

Kaza araştırma ve önlemenin tarihçesi, kazanın tanımı ve sınıflaması, Kazaların oluşumunda etkili olan faktörler, Kazaların etkileri ve oluşan kayıplar,  Kaza araştırma yöntemleri, Kaza Raporu hazırlama, Kaza analiz yöntemleri; kök neden analizi, kaza ağacı.  Kazaların tekrarını önlemek için kontrol önlemlerinin  planlanması.

İSG 507    İş Hukuku (3 0 3)

Bireysel iş hukuku kapsamında, işçi ve işveren arasında iş sözleşmesinin kurulmasıyla başlayan iş ilişkisinde tarafların karşılıklı hak ve yükümlülükleri, hakların kullanımı ve yükümlülüklere aykırılık halinde ilgili yaptırımlar; ödünç iş ilişkisi, asıl işveren-alt işveren (taşeron) ilişkisi gibi işverenin sorumluluğunu genişleten özel haller, 4857 Sayılı İş Kanunu kapsamında düzenlenmiş bulunan tazminatlar ile halen yürürlükte bulunan eski İş Kanununun 14. Maddesinde yer alan kıdem tazminatı, iş güvencesi ve işe iade davaları dersin temel eksenini oluşturacaktır. Ayrıca toplu iş hukukuna ait kavramlar olan  sendikalar ve üst kuruluşlar, toplu iş sözleşmeleri ve türleri de ayrıca inceleme konusu yapılacaktır.

İSG 510 Ergonomi (3 0 3)

Ergonomi biliminin tanımı, kapsamı ve ilişkili olduğu disiplinler, Ergonomi biliminin tarihçesi, İnsan vücudunun yapısal özellikleri, hareket sistemi, kemikler, eklemler ve kaslar, İnsan ölçüleri ve antropometrik yaklaşım, Endüstriyel ergonomi kavramı, İnsan ölçüleri, fonksiyon ve performans ilkeleri doğrultusunda bireye uygun çalışma ortamı tasarlanması için öncelikli gereksinmelerinin anlaşılması, İnsan ergonomisi ile çevre ergonomisi uyum araştırması, İş ortamı koşullarının değerlendirilmesi ve iyileştirilmesidir.

İSG 511 Kalite Yönetim Sistemleri (3 0 3)

Bu ders bir üretim veya hizmet kuruluşunda etkin bir kalite güvence sistemi geliştirmek, kurmak ve sürdürmek amacıyla toplam kalite kavram ve araçlarının uygulanmasını öğretir. Kuruluşlarda sürekli iyileştirme için hem dokümantasyon hem de takım çalışmasına dayalı stratejiler, ISO9001: 2008 standardı temelindeki kalite sistem gereksinimleri üzerinde durulacaktır.  Özelde de TS 18001 (OHSAS) İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi gereksinimleri anlatılacaktır.

İSG 512    Bina Yönetim Sistemleri ( 3 0 3 )

Yangın Güvenlik Sistemleri. Hırsız Güvenlik Sistemleri, Kamera Sistemleri. Asansör ve Yürüyen Merdiven Sistemleri. Aydınlatma Sistemleri. Bina İçi Haberleşme Sistemleri. Geçiş Kontrol Sistemleri. İklimlendirme Sistemleri.

İSG 513    Yangından Korunma Yöntemleri ( 3 0 3 )

Yangının tanımı ve yangını oluşturan etmenler. Yangına sebep olan kimyasallar. Patlamalar ve nedenleri. Ülkemizde ve yurtdışında yangınla ilgilenen birim ve organizasyonlar. İlgili yönetmeliklerin incelenmesi. Yangında organizasyon. Yangın gazları ve insan üzerindeki etkileri. Haberleşme Teknikleri. Isı Transferi. Yangından korunma yöntemleri. Yangın söndürme sistemleri; taşınabilir ve sabit sistemler, yangın dolapları, hidrantlar, sprinkler sistemler, gazlı söndürme sistemleri, sulu söndürme sistemleri, köpüklü söndürme sistemleri. İlk üç dakikanın önemi. Yangın güvenliği uygulamaları, tatbikat ve kurtarma.

İSG 514 Radyasyon Güvenliği (3 0 3)

Radyasyon Güvenliği dersi kapsamında radyasyondan korunma ve radyoaktif kaynakların güvenliğinin sağlanması ve buna ilişkin kural ve standartlar neler olduğu, ayrıca radyasyonun güvenli kullanımına yönelik bilimsel, teknik ve idari gereklilikler gibi konular incelenecektir. Bu amaçla radyasyon dozu ve absorpsiyonu, doğal radyasyon kaynakları, ALARA prensibi, radyasyonun erken ve geç etkileri, radyasyonun stokastik ve deterministik etkileri, tanımsal radyolojide X ışını dozları ve göreli riskleri, radyasyon ölçüm cihazları ve dozimetreler, radyasyonla çalışan kişlerde ve diğerlerinde emniyetli radyasyon dozu limitleri, iş yerlerinde radyasyondan korunmasında genel kuralların açıklaması hedeflemektedir.

İSG 515    İşçi Sağlığı ve Toksikoloji ( 3 0 3 )

Toksikolojinin tanımı, tarihçesi, sınıflandırması. Temel kavramlar. Mutajenik etki, karsinojenik etki, teratojenik etki, alerjik etki. Toksik madde maruziyetinin sınıflandırması. Kimyasalların vücuda giriş yolları. İşyerlerinde sıklıkla maruz kalınan kimyasallar. Zehirlenmelere yaklaşım.

İSG 516 İş Psikolojisi ve İş Etiği (3 0 3)

Bu ders iş psikolojisi ve iş etiği alanlarını birlikte ele almaktadır. İş psikolojisi temelde, bir çalışma ortamında insan davranışlarını incelemektedir. İncelediği önemli konular arasında çalışanların verimliliğini arttıracak uygun iş ortamının yaratılması, çalışanlar arasında etkin iletişim, takım davranışı gibi konuların yanı sıra çalışanların iş ortamına uyumu ve uygun elemanların işe alınmasını incelemektedir. Uygun iş ortamının yaratılmasına ilişkin olarak, işçi sağlığı ve güvenliği, iş kazalarının önemi, iş kazalarında çevresel ve insani faktörler incelediği diğer önemli konular arasındadır. İş etiği ise günümüzde işletmelerin varlıklarını devam ettirebilmeleri için önemli bir değişken olarak kabul edilmektedir. İş etiği temelde etik sorunlara konu olabilecek durumları ve bu durumlara ilişkin etik karar verme süreçlerini kapsamaktadır. İş psikolojisi alanın inceleme konusu olan uygun iş ortamının yaratılması, işçi sağlığı ve güvenliği gibi konular aynı zamanda etik iş ortamının oluşturulmasında önemli yer tutmaktadır. Bu nedenle bu dersin temel amacı iş psikolojisi ve iş etiği alanlarının kuramsal bakış açısından yararlanmak üzere uygun ve istenen çalışma ortamının gereklilikleri hakkında bilgi sahibi olmaktır.

İSG 517 İş Sağlığı ve Güvenliği Ekonomisi (3 0 3)

İş sağlığı ve güvenliği ekonomisinin temel kavramları; maliyet ve yararların belirlenmesi, dolaylı (indirect) ve dolaysız (direct) maliyetler; maliyet-zarar, maliyet-etkinlik, ve maliyet-fayda analizleri, analizlerin karşılaştırılması; alınan önlemlerin işçi sağlığı ve güvenliğine, ve verimliliğine olan etkilerinin belirlenmesi; sonuçların göstergeler halinde hesaplanması ve sunumu; meslek hastalıklarının ve iş kazalarının maliyetinin hesaplanması; iş sağlığı ve güvenliği bütçesinin oluşturulması ve yönetimi; yatırım ve finansman ihtiyaçlarının belirlenmesi

İSG 518 İnşaat Güvenliği (3 0 3)

Bu dersin temel amaçları: İnşaat sektöründe inşaat güvenliğinin önemi ve belirlenmesi, inşaat güvenliğine ilişkin mevzuat gereksinimlerinin açıklanması, güvenlik programına olan gereksinimi ve bu programın inşaat sektörüne nasıl uyarlanacağının birbiriyle ilişkilendirilmesi, güvenlik programı elemanlarının belirlenmesi ve tanımlanması, inşaat işyerlerindeki temel tehlikelerin belirlenmesi ve inşaat işçilerinin bu tehlikelerden korunma yöntemlerinin anlatılması, inşaat güvenliği tazminatlarına ilişkin doğrudan veya dolaylı kayıpların miktarının belirlenmesidir.

İSG 519 İş Sağlığı ve Güvenliğine Giriş (3 0 3)

İş Sağlığı ve Güvenliğine Giriş dersinin amacı iş güvenliği ve sağlığı alanını, kapsamını, önemini ve ülkemizde yetişmiş insan gücünün gerekliliğini öğrencilere tanıtmaktır. Bu amaçla iş güvenliği ve sağlığını ilgilendiren ana konular üzerinde durularak öğrencilerin bu hususta gereken alt yapı ve bilgi donanımının oluşturulması hedeflenmektedir.

MAN 556 İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku (3 0 3)

Bu ders, 3 temel başlık altında verilecektir. Öncelikle öğrencilere bireysel iş hukuku kapsamında iş hukukunun temel ilkeleri ve kavramları, iş sözleşmesinin kurulması ve türleri, iş sözleşmesinden doğan borçlar, iş sağlığı ve güvenliği, işin düzenlenmesi, iş sözleşmesinin feshi ve feshin sonuçları öğretilecektir.  Sosyal Güvenlik Hukuku kapsamında ise temel ilke ve kavramlar, kurumsal yapı, sosyal güvenlik finansmanı, kısa ve uzun vadeli sigorta yardımları ile genel sağlık sigortası ve işsizlik sigortası hakkında bilgi verilecektir.  Son olarak Toplu İş Hukuku kapsamında sendika hukuku, genel ilkeleri, toplu iş sözleşmesi, kuruluşu, içeriği, türleri, yararlanma, toplu iş uyuşmazlığı, toplu iş sözleşmesinin ihlâlinin sonuçları, grev ve lokavt hukuku konuları ele alınacaktır.

İSG 590 Seminer (Kredisiz)

Öğrencilerin araştırma ilgisini özendirmek amacıyla iş güvenliği ve sağlığı alanlarındaki konuların ve çalışmaların ilgili profesyoneller ve/veya lisansüstü öğrenciler tarafından sunulması ve tartışılmasını kapsamaktadır.

İSG 592    Proje (Kredisiz)

Bu ders tezsiz opsiyonda bulunan öğrenciler için zorunlu olup, iş güvenliği ve iş sağlığı alanlarındaki konularda lisansüstü öğrencilerin danışmanı ile yapacağı projeyi ve sunulmasını kapsar.

İSG 599 Tez (Kredisiz)

Bu ders tezli opsiyonda bulunan öğrenciler için zorunlu olup Anabilim Dalı Başkanı ve öğrencinin akademik danışmanı tarafından onaylanmış bir konuda akademik danışmanınca yönlendirilen bağımsız araştırmaya dayalı çalışmayı kapsamaktadır.